Trưng bày ‘100 năm sơn mài’ – một trưng bày nhóm của nghệ sĩ Phạm Lực, Văn Chiến, Bùi Mai Hiên, Phạm Viết Hồng Lam, Nguyễn Đăng Bẩy, Nguyễn Văn Hải, Vũ Trung và Tào Tuấn Linh. Trưng bày lần này nhằm đánh dấu cột mốc 100 năm (1925-2025) trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương xuất hiện tại Việt Nam. Trưng bày được phối hợp tổ chức bởi Lotus Gallery, Quang San Art Museum và An Nam Gallery.
Trước khi trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương xuất hiện tại Hà Nội vào năm 1925, sơn mài Việt Nam chủ yếu phát triển như một ngành thủ công truyền thống, gắn bó mật thiết với đời sống văn hóa tín ngưỡng của người Việt. Sơn mài thời kỳ này thiên về tính ứng dụng và chưa được định danh như một loại hình nghệ thuật độc lập.
Tại trường Mỹ thuật Đông Dương, sinh viên được khuyến khích rời xa lối trang trí rập khuôn để khai thác các chủ đề hiện đại, từ đời sống thường nhật đến phong cảnh và cảm xúc cá nhân, thay vì chỉ giới hạn ở họa tiết truyền thống. Quy trình đắp sơn nhiều lớp và mài nhiều lần để tạo hiệu ứng thị giác với độ sâu đặc trưng của sơn mài cũng được khám phá. Từ đó, sơn mài chuyển mình từ cái mác mỹ nghệ để trở thành chất liệu độc tôn, phát triển thành một trường phái hội họa đặc trưng cũng như mở ra một bước ngoặt mới cho lịch sử Mỹ thuật Việt Nam.
Sơn mài từ thời Đông Dương là sự kết hợp của nhiều lớp màu. Ở đó công đoạn mài đóng vai trò chủ chốt nhằm phơi ra các mảng màu nằm sâu dưới tầng đáy, để lộ ra tạo hình trong sâu với những nét nhấn nhá sáng tối, với những mảng màu lộng lẫy lá vàng lá bạc, vỏ trứng, sơn then. Qua mỗi nét mài, tạo hình chủ thể sẽ dần hiển thị và biến chuyển theo cảm thức cái đẹp của người nghệ sĩ.
Một hình thức khác kế thừa tính tỉ mẩn của sơn mài đó là sơn khắc. Về bản chất, chúng đều được vẽ trên những tấm vóc bằng gỗ đã được xử lý kỳ công nhưng kỹ thuật thì hoàn toàn trái ngược. Sơn khắc đòi hỏi sự chuẩn xác gần như tuyệt đối về phác thảo, bố cục bởi nét khắc sai hầu như không thể vãn hồi. Hình khắc là những nét chìm với độ nông, sâu khác nhau nhằm làm nổi bật hình tượng của tác phẩm.
Tuy nhiên, hình thái sơn mài liên tục được mở rộng biên độ để có thể đồng hành cùng sự biến chuyển của đời sống cùng các xu hướng văn hóa của người Việt qua các thời kỳ. Công cuộc khám phá chất liệu mới, thử nghiệm phá vỡ bố cục truyền thống với những hình khối đa chiều vẫn luôn tiếp diễn. Chủ đề cũng được mở rộng, phản ánh sự chuyển biến của xã hội, từ các giá trị dân gian lâu đời đến những vấn đề mang dấu ấn của thời đại.
Có thể nói, sơn mài đã trải qua một hành trình không ngừng biến chuyển, từ chất liệu bình dân đã được nâng lên vị trí duy tôn của hội họa Việt. Mỗi bước tiến của sơn mài đều phản ánh sự thay đổi của tư tưởng, cũng như nhu cầu khẳng định bản sắc riêng của nghệ thuật trong bối cảnh Việt Nam gia nhập dòng chảy nghệ thuật toàn cầu.
Về ban tổ chức (được phối hợp tổ chức bởi Lotus Gallery, Quang San Art Museum và Annam Gallery)
Lotus Gallery, được thành lập vào năm 1991, là một trong những phòng tranh tư nhân đầu tiên tại thành phố Hồ Chí Minh. Với hành trình hơn 30 năm, nhằm đưa nghệ thuật đến gần hơn với giới thưởng lãm, Lotus Gallery tuyển chọn và trưng bày đa dạng các loại hình nghệ thuật khác nhau, từ hội hoạ giá vẽ, nhiếp ảnh, tới điêu khắc và sắp đặt của các nghệ sĩ tài năng mới nổi hoặc đã thành danh của Việt Nam và khu vực Đông Nam Á. Kể từ ngày thành lập, Lotus Gallery đã tổ chức nhiều cuộc triển lãm trong và ngoài nước. Lotus Gallery đã, đang và sẽ luôn cam kết đồng hành cùng các nghệ sĩ trên con đường phát triển nghệ thuật của họ.
Quang San Art Museum
Dưới tầm nhìn của người sáng lập, Bảo tàng Nghệ thuật Quang San cố gắng trở thành một không gian văn hóa vững chắc, tạo điều kiện thuận lợi cho các cuộc đối thoại và tư duy sâu sắc về nghệ thuật và văn hóa. Việc thành lập các trung tâm văn hóa chính thống ở Việt Nam luôn rất cần thiết vì nó đi đôi với việc bảo tồn các tư liệu quý giá về lịch sử phát triển của một đất nước, giáo dục thẩm mỹ, nâng cao giá trị tác phẩm cũng như phát huy tinh thần và lan tỏa tình yêu nghệ thuật của con người Việt Nam. Sau hơn 20 năm thu thập với hơn 1,000 tác phẩm nghệ thuật, người sáng lập nhận thấy nếu tác phẩm chỉ gói gọn trong không gian nhỏ hẹp để thụ hưởng mang tính cá nhân và gia đình thì khó có nhiều người yêu thích được chiêm ngưỡng. Vì vậy, mục đích tiếp tới của bộ sưu tập nằm ở việc phục vụ nhu cầu thưởng lãm nghệ thuật của công chúng. Nhận thức này đã đánh dấu cho sự khởi đầu của Bảo tàng Nghệ thuật Quang San.
Annam Gallery
Góp phần phát triển nền văn hóa nghệ thuật Việt Nam nói chung, đồng hành cùng các nghệ sĩ Việt Nam nói riêng, tạo cầu nối với những người yêu mến nghệ thuật với những hoạt động nghệ thuật phong phú, đa dạng là mục đích cốt lõi và bền bỉ khi Annam Gallery ra đời.
Với mục tiêu giám tuyển, trưng bày và tổ chức các triển lãm đa phương tiện, đa hình thức, đầy đủ và phong phú về chủ đề lẫn cách từ nghệ thuật dân gian truyền thống, nền tảng Đông Dương, Gia Định, Kháng Chiến, cho đến nghệ thuật hiện đại, đương đại.
Annam Gallery mong muốn trở thành cái nôi để từ đó giúp các thế hệ nghệ sĩ, nhà sưu tập, người yêu thích nghệ thuật đến gần với nhau hơn, nuôi dưỡng những dự định, giấc mơ và thúc đẩy sự phát triển cộng đồng và thị trường tại nghệ thuật Việt Nam.
Đơn vị đồng hành
CARA Lighting Solutions là đơn vị chuyên cung cấp các giải pháp chiếu sáng toàn diện với hơn 25 năm kinh nghiệm trong ngành chiếu sáng Việt Nam.