Tú Duyên (1915-2012) tên thật là Nguyễn Văn Duyến. Nghệ danh của ông đúng ra là Tứ Duyên; đó là cách đọc lái của chữ Duyến Tư – ghép giữa tên ông và tên người bạn học rất thân của ông – Đỗ Văn Tư, nhưng khách mua tranh của ông quen đọc thành Tú Duyên.
Ông sinh trưởng trong một gia đình nhà Nho tại cái nôi mỹ nghệ Việt Nam – làng cổ Bát Tràng, Bắc Ninh. Chính nơi đây đã ảnh hưởng đến tâm hồn, tình cảm và định hình lối sáng tác rất riêng và độc đáo của Tú Duyên. Từ năm 1935 đến năm 1938, ông thi đậu và theo học lớp dự bị tại Trường Mỹ thuật Đông Dương. Đến năm 1939, ông phải gác lại việc học và cùng gia đình chuyển vào Sài Gòn sinh sống. Năm 1942 là cột mốc quan trọng trong sự nghiệp hội họa của Tú Duyên khi ông sáng tạo ra kỹ thuật “Thủ Ấn Họa” – một loại hình ấn mộc bản cải biên từ tranh khắc gỗ dân gian của Việt Nam, có sự khác biệt về công dụng và mang tính nghệ thuật cao.
Năm 1950, các tác phẩm “Thủ Ấn Họa” của ông bắt đầu được nâng cao về mặt chất lượng và độ tinh xảo. Triển lãm cá nhân đầu tiên về loạt tranh “Thủ Ấn Họa” của Tú Duyên ra mắt công chúng yêu nghệ thuật Sài Gòn vào tháng 3 năm 1953 tại Nhà hát lớn Sài Gòn. Năm 1955, ông đã đạt giải nhất giải thưởng Mỹ thuật miền Nam với bức “Thủ Ấn Họa” về danh nhân lịch sử Trần Bình Trọng – “Thà làm quỷ nước Nam”. Cuối năm 1996, triển lãm cá nhân về loạt tranh “Thủ Ấn Họa” lần thứ 18 của Tú Duyên diễn ra tại Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM. Năm 1997, ông được trao tặng Huy chương của Hội Mỹ thuật Việt Nam, và sau đó, ông nhận Huy chương Vì sự nghiệp Văn học, Nghệ thuật Việt Nam của Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam vào năm 1999.
Tranh của Tú Duyên rất đậm chất thơ và trữ tình vì ông thường lấy cảm hứng đề tài sáng tác từ kho tàng văn chương cổ điển Việt Nam (ca dao, phong dao về cuộc sống thôn dã, cảnh sinh hoạt, hội hè, đình đám, mái chùa, bến nước, cây đa và sân đình, Truyện Kiều, Chinh Phụ Ngâm Khúc, v.v.), các nhân vật lịch sử và hình ảnh phụ nữ Việt Nam.
Các tác phẩm của Tú Duyên hiện đang được lưu giữ tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM và nhiều bảo tàng Mỹ thuật trên thế giới, cũng như nằm trong nhiều bộ sưu tập cá nhân trong và ngoài nước.
__________________
Tú Duyên (1915-2012), born Nguyễn Văn Duyến, is widely recognised under the pseudonym Tứ Duyên, derived from a phonetic adaptation of his name juxtaposed with that of his close friend – Đỗ Văn Tư. Despite this, his artwork collectors often referred to him as Tú Duyên.
Raised in a Confucian family in the artistic enclave of Bát Tràng, Bắc Ninh, Tú Duyên’s upbringing profoundly influenced his artistic sensibilities and unique creative style. Between 1935 and 1938, he passed the entrance exam and attended preparatory classes at l’École des Beaux-Arts de l’Indochine (The Indochina College of Fine Arts). However, in 1939, he had to discontinue his studies and relocated with his family to Saigon. A pivotal moment in Tú Duyên’s career came in 1942 when he innovated “Thủ Ấn Họa” technique (hand-stamped print), an adaptation of traditional Vietnamese woodblock printing, distinguished by its function and highly artistic sophistication.
In contrast to contemporaneous artists who predominantly explored oil painting to express modern life and garnered public acclaim, Tú Duyên demonstrated courage and steadfastness in his pursuit of a distinct path. He dedicated himself to the study of traditional woodblock printing and Japanese and Chinese printmaking techniques, culminating in the creation of the unparalleled “Thủ Ấn Họa” paintings, lauded by scholar Nguyễn Hiến Lê as “partly contributing to the global artistic landscape”.
In 1950, Tú Duyên’s “Thủ Ấn Họa” artworks attained remarkable refinement and intricacy. His
first solo exhibition of this series in March 1953 at the Saigon Opera House marked a significant
milestone in the recognition of his artistry. In 1955, he received the top prize at the Southern Art Awards for his “Thủ Ấn Họa” portrayal of historical figure Trần Bình Trọng, titled “Would rather be a devil of the South (than be a king of the North).” Notably, his 18th solo exhibition of “Thủ Ấn Họa” paintings took place at Ho Chi Minh City Fine Arts Museum in late 1996. In 1997, he was awarded a medal from Vietnam Fine Arts Association, and then the medal for the Cause of Vietnamese Literature and Arts from Vietnam Union of Literature and Arts Association in 1999.
Throughout his career, Tú Duyên’s paintings exude a profound poetic and sentimental quality, often drawing inspiration from Vietnam’s classical literary heritage, historical figures, and images of Vietnamese women. Currently, Tú Duyên’s artworks are preserved in Vietnam Fine Arts Museum, Ho Chi Minh City Fine Arts Museum, numerous international art museums, and private collections worldwide.
